Seksueel molest in de horeca

Dit artikel is een samenvatting van een onderzoeksverslag van drie derdejaars sociologie-studenten van de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Mitch Busropan, Ravina Biharie en Shanillia Ishaak hebben ter afronding van het vak Methoden en Technieken 4 een onderzoek gedaan naar seksueel molest bij het bedienend personeel in de horecasector van Suriname.

‘Horeca werk is een ondankbaar werk. Men verwacht veel van je. Er wordt te veel van je verwacht, vooral veel slikken. Dus als het niet om mijn studiegeld ging, dan had ik liever een ander baan.’ (Bar-restaurant serveerster, 2014)

Het doel van dit onderzoek was om te weten te komen hoe het vrouwelijk bedienend personeel omgaat met seksueel molest door mannelijke klanten in de horecasector. Werknemers in deze industrie zijn bijzonder kwetsbaar wat betreft seksueel molest op de werkvloer vanwege het gastvrijheidskarakter, de werkuren en de werkcondities van deze industrie. (Eller, 1990; Gilbert, Guerrier & Guy, 1998) Daarnaast wilden wij ook te weten komen hoe het vrouwelijk bediend personeel de eisen en procedures van het bedrijf waar zij werkzaam zijn, ervaren. Het onderzoek werd afgebakend tot bedrijven van de horecasector binnen Groot Paramaribo en er werd in totaal meer dan 80 enquêtes afgenomen en 20 (kwalitatieve) interviews gehouden.

Volgens de Surinaamse wetgeving wordt onder seksueel molest verstaan: ‘Ongevraagde of ongewenste seksuele handelingen en gedragingen, verzoeken om seksuele gunsten of andere verbale, non-verbale of lichamelijke handelingen en gedragingen van seksuele aard die de werk- of studiesfeer negatief kunnen beïnvloeden of de vorming van een intimiderende, onzedelijke, vijandige, beledigende, onveilige of aanstootgevende atmosfeer als doel of effect hebben’ (Wet Preventie en bescherming slachtoffers seksueel molest op de werkvloer, 2011)

Psychisch en fysiek geweld

Uit het onderzoek is gebleken dat vrouwelijk personeel zowel fysiek als psychisch geweld ervaart.

‘Anderen willen je handen aanraken. Soms wanneer je een handdruk geeft, dan heeft dat wel een verschil met wanneer je met iemands handen speelt. Dus dan zie je al van ey nee, deze persoon heeft andere bedoelingen. Een keer had een klant me wel aangeraakt aan m’n bil’. (vrouw, 22 jaar, Bar-restaurant)

Van de geënquêteerde vrouwen heeft 70% ooit fysiek geweld (aanranding) meegemaakt;  40% maakt dat zelfs meer dan 1 keer per maand mee. Bij fysiek geweld worden de vrouwen tegen hun zin aan een lichaamsdeel aangeraakt door mannelijke klanten. De kans dat dit gebeurt, is groter wanneer er alcohol in het spel is. Het blijkt dat respondenten verschillend reageren op seksueel molest door mannelijke klanten. De reactie hangt af van de manier waarop de klant zich gedraagt en op welke manier hij de respondenten benadert.

‘Ik ben ouder. Ik heb minder geduld. Die jongeren vinden het niet erg als je ze aanraakt bijvoorbeeld. Hangt er vanaf wat voor soort persoon je bent. Sommige vrouwen kan je gewoon op hun bil slaan. Ze vinden het niks. Maar ik word dan boos. “hey, uhm hou op”. (vrouw, 30 jaar, Bar-restaurant)

Psychisch geweld (het maken van onprettige opmerkingen over etniciteit, seksuele voorkeur of uiterlijk) is meegemaakt door 33% van de geïnterviewden. Niet alle respondenten ondervonden hier hinder van. Een ander thema van verbale seksuele intimidatie, dat naar voren kwam tijdens het onderzoek, was dat het vrouwelijk bedienend personeel werd gevraagd om seksuele gunsten. Deze handelingen werden veelal als bedreigend en vervelend ervaren. Het bleek verder dat uit de meningen van de respondenten de suggestieve blikken van mannen een manier zijn om vrouwelijk bedienend personeel te benaderen, waarbij ze zich niet comfortabel voelen. 

‘Hij zei tegen me van “als je klaar bent met opruimen, mag ik je dan meenemen?’ (vrouw, 19 jaar Bar-restaurant)

‘Dat heel ding is de uitlokking he. Dat is het mannelijke. Ze lokken. Met die ogen en die wenken. komt het ook voor dat klanten ook die blikken geven van…, weet u. Die double-meaning blikken’. (vrouw, 33 jaar, Hotel)

Bedrijfsregels

Over de ervaringen en opvattingen van het bedienend personeel ten aanzien van de bedrijfseisen, kunnen we zeggen dat de meeste vrouwelijke bediendes de bedrijfsregels over omgang met klanten nodig vinden. Wel is het gebleken dat sommige respondenten bepaalde vastgelegde regels over de omgang met klanten, moeilijk toepasbaar vinden en dus als slecht ervaren. Volgens de respondenten zijn bepaalde regels, zoals de “golden rule” om altijd te blijven glimlachen, vaak niet realiseerbaar. Het glimlachen wordt soms door klanten gezien als een aanleiding om door te gaan met het plegen van seksueel molest.

‘Vroeger kon je gewoon met een smile naar een persoon kijken van die persoon heeft gesmiled, ’t is vriendelijk. Die smile was gewoon like ‘hi’. Maar nu denkt een ieder van die smile is van okay ik lust je of ik wil je. Tegenwoordig is een smile gewoon een hint van kom bij me, ga jij komen of moet ik komen?’ (vrouw, 21 jaar, Bar-restaurant)

Over de bescherming en preventie van seksueel molest binnen de bedrijven blijkt uit het onderzoek dat slechts 24% van de respondenten die seksueel molest hebben meegemaakt ooit naar hun leidinggevende zijn gestapt om klachten over een klant in te dienen. De rest van de respondenten heeft de klanten zelf afgeremd, nooit zo’n urgente situatie meegemaakt of het probleem voor zichzelf gehouden. Van de respondenten die naar hun leidinggevende zijn gestapt, zijn 30% niet tevreden met de manier waarop de leidinggevende de klacht heeft behandeld. Zij vinden dat sommige leidinggevenden het personeel benadelen door het probleem aan hen over te laten, alleen om geen schade te lijden of om geen vaste klanten te verliezen.