Recht op een schoon en leefbaar milieu? Niet in het Lawagebied

Door: Lisa Best

Met grote verontwaardiging en teleurstelling las ik het recente nieuws dat 40 scalians per 1 september a.s. een vergunning voor 2 jaren hebben om verder te werken. Toevallig is het net een jaar geleden dat ik in werkverband verbleef in Cottica aan de Lawa, een dorp van de Aluku gemeenschap. Tijdens een verkenning van het gebied, begeleid door een lokaal collectief uit het Franse stadje Maripasoula dat zich inzet om ondersteuning te krijgen voor het aanpakken van milieuproblemen in het gebied, is het duidelijk geworden dat er sprake is van een ernstige vorm van vervuiling van de natuur door problemen die niet alleen milieugerelateerd, maar ook sociaal en economisch van aard zijn.

Cottica, Lawa

De Aluku (afstammelingen van Boni) zijn samen met de Wayana inheemsen, van oudsher de lokale bewoners van het Lawagebied, gevestigd in dorpen aan zowel de Surinaamse als de Franse kant. De gemeenschap leeft traditioneel van de producten en diensten die het bos hen levert, zoals gewassen van de kostgrond, vis, wild, drinkwater, geneeskrachtige planten en beleving van hun traditionele cultuur. Een groot deel van het dagelijks leven speelt zich in of rondom de rivier af, zoals het baden, wassen van kleren en vaat, en ook onderhouden van sociale interactie.

Na een uurtje varen, een aantal skalians, en over en weer gaande vliegtuigen verder, komt een uitgestrekte reeks houten constructies in beeld langs de Surinaamse rivieroever. Talloze Chineze winkels, restaurants, hotels, Braziliaanse woningen, kerken en monteurs hebben zich gevestigd aan de overkant van Maripasoula (ongeveer 6000 inwoners). Met de activiteiten worden er bergen afval gecreëerd, die iets verder stroomopwaarts, aan de Surinaamse kant, in zakken worden gedumpt in het bos en allernaast de rivier. Daar komt bij dat er ook menselijke resten worden begraven langs de rivier. U kunt zich voorstellen wat voor soort situatie er ontstaat bij hoogwater. Bovendien, hebben veel van de gebouwen geen geschikt sanitatie systeem, waardoor menselijke uitwerpselen veelal rechstreeks de rivier ingaan.

Cottica, Lawa

Door goudwinning van skalians op de rivier en door goudzoekers landinwaarts is het rivier- en kreekwater vertroebeld, wat negatieve gevolgen heeft voor de voedsel en drinkwatervoorziening van de mensen en voor het aquatisch ecosysteem. Dan is er nog niet gesproken over de schadelijke stoffen die terechtkomen in het water en een gevaar vormen voor de volksgezondheid.  
Al deze activiteiten creëren niet alleen een situatie waarbij de voedselvoorziening en gezondheid van de mensen in gevaar komt, maar waarbij ook veiligheid een probleem wordt. Het stelen van gewassen op de kostgrondjes en gewapende roofovervallen maken dat vrouwen vaak niet durven om alleen naar hun kostgrond te gaan.

In 1972 beschreef het eerste principe van de Verklaring van Stockholm van de Verenigde Naties: “De mens heeft het fundamentele recht op vrijheid, gelijkheid en adequate leefomstandigheden, in een milieu van kwaliteit, dat een leven van waardigheid en welzijn toelaat; en hij draagt de verantwoordelijkheid om dat milieu te beschermen en te verbeteren voor huidige en toekomstige generaties.” 

Wat wij aantroffen in het Lawagebied was dusdanig ernstig dat ik begon te twijfelen of men, met name de overheid, wel bewust is van wat zich daar afspeelt en de volledige omvang van de problematiek begrijpt. Want als dat wel het geval was, zou men ook de dringende noodzaak inzien om stappen te ondernemen in het aanpakken van de situatie. Als dat wel het geval was, dan zou het toch niet kunnen dat men de andere kant op kijkt? 

Lisa Best
Milieuwetenschapper
Lid van de Vereniging voor Biodiversiteit van het Guiana Schild in Suriname en van het Women in Nature Network