Recht op een schoon en leefbaar milieu? Niet in het Lawagebied

Door: Lisa Best

Met grote verontwaardiging en teleurstelling las ik het recente nieuws dat 40 scalians per 1 september a.s. een vergunning voor 2 jaren hebben om verder te werken. Toevallig is het net een jaar geleden dat ik in werkverband verbleef in Cottica aan de Lawa, een dorp van de Aluku gemeenschap. Tijdens een verkenning van het gebied, begeleid door een lokaal collectief uit het Franse stadje Maripasoula dat zich inzet om ondersteuning te krijgen voor het aanpakken van milieuproblemen in het gebied, is het duidelijk geworden dat er sprake is van een ernstige vorm van vervuiling van de natuur door problemen die niet alleen milieugerelateerd, maar ook sociaal en economisch van aard zijn.

Cottica, Lawa

De Aluku (afstammelingen van Boni) zijn samen met de Wayana inheemsen, van oudsher de lokale bewoners van het Lawagebied, gevestigd in dorpen aan zowel de Surinaamse als de Franse kant. De gemeenschap leeft traditioneel van de producten en diensten die het bos hen levert, zoals gewassen van de kostgrond, vis, wild, drinkwater, geneeskrachtige planten en beleving van hun traditionele cultuur. Een groot deel van het dagelijks leven speelt zich in of rondom de rivier af, zoals het baden, wassen van kleren en vaat, en ook onderhouden van sociale interactie.

Na een uurtje varen, een aantal skalians, en over en weer gaande vliegtuigen verder, komt een uitgestrekte reeks houten constructies in beeld langs de Surinaamse rivieroever. Talloze Chineze winkels, restaurants, hotels, Braziliaanse woningen, kerken en monteurs hebben zich gevestigd aan de overkant van Maripasoula (ongeveer 6000 inwoners). Met de activiteiten worden er bergen afval gecreëerd, die iets verder stroomopwaarts, aan de Surinaamse kant, in zakken worden gedumpt in het bos en allernaast de rivier. Daar komt bij dat er ook menselijke resten worden begraven langs de rivier. U kunt zich voorstellen wat voor soort situatie er ontstaat bij hoogwater. Bovendien, hebben veel van de gebouwen geen geschikt sanitatie systeem, waardoor menselijke uitwerpselen veelal rechstreeks de rivier ingaan.

Cottica, Lawa

Door goudwinning van skalians op de rivier en door goudzoekers landinwaarts is het rivier- en kreekwater vertroebeld, wat negatieve gevolgen heeft voor de voedsel en drinkwatervoorziening van de mensen en voor het aquatisch ecosysteem. Dan is er nog niet gesproken over de schadelijke stoffen die terechtkomen in het water en een gevaar vormen voor de volksgezondheid.  
Al deze activiteiten creëren niet alleen een situatie waarbij de voedselvoorziening en gezondheid van de mensen in gevaar komt, maar waarbij ook veiligheid een probleem wordt. Het stelen van gewassen op de kostgrondjes en gewapende roofovervallen maken dat vrouwen vaak niet durven om alleen naar hun kostgrond te gaan.

In 1972 beschreef het eerste principe van de Verklaring van Stockholm van de Verenigde Naties: “De mens heeft het fundamentele recht op vrijheid, gelijkheid en adequate leefomstandigheden, in een milieu van kwaliteit, dat een leven van waardigheid en welzijn toelaat; en hij draagt de verantwoordelijkheid om dat milieu te beschermen en te verbeteren voor huidige en toekomstige generaties.” 

Wat wij aantroffen in het Lawagebied was dusdanig ernstig dat ik begon te twijfelen of men, met name de overheid, wel bewust is van wat zich daar afspeelt en de volledige omvang van de problematiek begrijpt. Want als dat wel het geval was, zou men ook de dringende noodzaak inzien om stappen te ondernemen in het aanpakken van de situatie. Als dat wel het geval was, dan zou het toch niet kunnen dat men de andere kant op kijkt? 

Lisa Best
Milieuwetenschapper
Lid van de Vereniging voor Biodiversiteit van het Guiana Schild in Suriname en van het Women in Nature Network

Niet alleen kwik is het probleem van de scalians

Het bericht dat scalians toestemming hebben gekregen om weer goud te zoeken, laat ons nog grotere vraagtekens dan voorheen plaatsen bij het beleid van de regering met betrekking tot mens en  milieu. 
Onder vernieuwde voorwaarden mogen ongeveer 40 scalians in het Sarakreek-gebied en Marowijne, per 1 september 2018 verder werken voor de duur van twee jaren.  De definitieve oplossing van het scalianprobleem wordt dus vooruitgeschoven naar de volgende regering en de volgende minister van Natuurlijke Hulpbronnen. 

Minister Dodson haalt aan dat er strakke regels zijn gesteld en dat het de boten is verboden met kwik te werken. Allereerst: Graag zien wij publicatie tegemoet van die regels. Ten tweede: het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen gaat er aan voorbij dat kwikvervuiling slechts een deel van het probleem is. De rest van het probleem is de achteruitgang van de waterkwaliteit door sedimenten die loskomen (vertroebeling), wat samen met vernietiging van de rivierbodem het gehele ecosysteem ontwricht. Het leven onder water, waaronder de vissen en ander leven van plant (flora) en dier (fauna) gaat eraan, en daarmee ook het leef- en woongenot van de binnenlandbewoners die afhankelijk zijn van het water als visvijver, wasmachine, badkamer en bron van drinkwater.  Bovendien leidt de aanwezigheid van de gevaartes ook indirect tot ook andere problemen zoals vervuiling door afval, stroperij, bosverarming en gezondheidsrisico’s. Bewoners langs de Marowijnerivier (Paamaka), het Brokopondo stuwmeer, en aan de Lawarivier zijn nu al in de problemen, en met het wederom toelaten van scalians zullen de problemen verergeren. Immers, gezonde ecosystemen liggen aan de basis van menselijk welzijn. 

De commissie Ordening Goudsector zal, volgens het bericht, met onze belastinggelden zorgen voor de veiligheid op de boten. Per boot (scalian) moet een bepaald bedrag via de centrale overheid (Financiën) worden afgedragen. Diverse ministeries, zoals Regionale Ontwikkeling, Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, en Sociale Zaken en Volkshuisvesting zullen betrokken worden voor het uitvoeren van ontwikkelingsprojecten in de dorpen, omdat, zo vertelt de Minister, uit ervaring is gebleken dat het huidige systeem met een dorpskas en districtsfonds niet werkt. Daarmee zou een hele andere discussie gestart kunnen worden over de verschillen tussen ‘het brengen van ontwikkeling’ en het versterken van de gemeenschap ten behoeve van ontwikkeling vanuit hun perspectief.

Er wordt echter geen woord gerept over hoe scalians ook moeten bijdragen aan herstel van de milieuschade. Wat wel duidelijk is, is dat geen enkele bijdrage die de gouddelvers zullen doen aan ‘slands kas ooit de werkelijk toegebrachte schade zal kunnen dekken, noch zal kunnen leiden tot enige vorm van duurzame verbetering van de levensstandaard van de bewoners. Minister Dodson haalt terecht aan dat er ook lokale bewoners zijn die (veel) geld ontvangen voor de goudwinningsactiviteiten, maar per saldo blijft niet alleen het grootste deel van de in het gebied woonachtige bevolking de verliezer, maar wij allemaal, het milieu en ons land.  De misconceptie dat door gebruik van kwik te verbieden, de gevolgen van het mijnen voor milieu en de mens zijn geminimaliseerd, geeft blijk van een gebrek aan kennis bij het Ministerie of van moedwillig verdraaien en/of verbergen van de feiten voor de samenleving.

BINI

Uitnodiging discussieavond: Traditie vs Verandering in de ordening van de goudsector te Brownsweg

Op 17 juli 2013 jl. werd de samenleving opgeschrikt door de melding dat spanningen hoog waren opgelopen tussen IAMGOLD Rosebel Gold Mines en kleinschalige goudzoekers uit Nieuw Koffiekamp. De goudzoekers waren de dag ervoor door een eenheid van de OGS (Ordening Goud Sector) en de politie verwijderd, omdat zij illegaal goud mijnden in het concessiegebied van IAMGOLD Rosebel Gold Mines, nabij het dorp. De achtergronden van die spanningen zijn het onderwerp van een discussie die Projekta organiseert op donderdag 31 oktober in het Lalla Rookh Conference Center, Gebouw 1. De discussieavond vangt aan om 19.00u. 

Foto: http://mariekeheemskerk.org/data/index.php/small-scale-goldmining

De inleider, Mujenca Pinas, studeerde op 5 juli 2013 af van de Bacheloropleiding Sociologie aan de Anton de Kom Universiteit. Voor haar afstudeerthesis deed zij onderzoek naar de mening van kleinschalige goudzoekers over de implementatie en de impact van de OGS in het Brownsweg-gebied. In haar inleiding zal zij ingaan op de geschiedenis van goudwinning in het gebied en de culturele betekenis van goudwinning voor de lokale bevolking. Ook zal zij een paar factoren beschrijven die mogelijk een rol spelen bij de spanningen tussen OGS en de goudzoekers.

Na de inleiding, zal er gelegenheid zijn tot discussie tussen inleider en het publiek. Wij hopen van harte u te mogen verwelkomen bij deze discussie. De toegang is vrij.

Deze openbare discussie wordt gehouden in het kader van het feestjaar van Projekta, ter herdenking van ons 20-jarig bestaan.