De strijd voor gelijke rechten van LGBT is een mensenrechtenstrijd

Toespraak bij Opening Pride Month 2017

Wie hier is oud genoeg om zich Jackie nog te herinneren? De man in lange rok en zwierige hoofddoeken. De manvrouw die wij uitlachten, wiens naam als belediging naar jongens werd geslingerd. Ook ik heb dat gedaan en ik kijk er met schaamte op terug. Ik voel me er nog steeds schuldig om. Maar vandaag ben ik blij met mijn schaamte en mijn schuldgevoelens.

Dat zijn vreemde dingen om blij van te worden, zou je denken. Maar dat we vandaag in Suriname een Pride Month mogen verwelkomen is wel zo fraai, en een viering waard. Dat had ik niet kunnen bevroeden al die decennia geleden.

Wat ik wil zeggen hiermee: ook voor mij was het niet automatisch om respect te hebben voor mensen die zo ongegeneerd en zo wezenlijk anders zijn dan wat ik had geleerd te zien als normaal.  Ook ik moest bewust worden van wat dat betekent: respect hebben voor het anders zijn. Niet alleen respect hebben, maar gewoon, het anders zijn als een gegeven beschouwen, net zoals krullend haar of bijziendheid. Niet een ding dat iets uitmaakt in hoe je de ander ziet of behandelt.

Ik ben blij met mijn schaamte, omdat het betekent dat mijn gedrag toendertijd in tegenspraak is met de persoon die ik ben, en de dingen waar ik in geloof. Dat was ik niet echt.

Ik weet eigenlijk zelf niet wanneer die omslag in mijn denken is gekomen. Zo stond ik nog met rode oortjes te luisteren naar de roddels over mannen die met mannen aan het dansen waren, hahaha, en zo zat één van die mannen zijn hart bij mij te luchten. Dat hij daar in mijn woonkamer op dat zelf getimmerd bed dat dienst deed als sofa, zijn ziel en zaligheid blootlegde, misschien was dat het moment dat ik gewoon een mens zag dat mij vertrouwde met zijn diepste geheim. Wie weet, misschien kwam het door het werken met Ruben del Prado in het prille begin van het Nationaal Aids Programma en het besef dat zolang homoseksualiteit een kibri kibri ding zou zijn, we nooit het monster zouden kunnen temmen.

Misschien kwam het door de theaterwereld waarin ik met alle soorten mensen te maken kreeg.

Of, misschien kwam het door mijn eigen gevecht voor mijn eigen vrijheid. De vrijheid om zelf te bepalen wie ik wilde zijn, niet gedwongen door het keurslijf van culturele en dus familiaire verwachtingen.

Niemand wordt geboren als feminist. Het zijn de omstandigheden die je ertoe dwingen. Als je plotseling beseft: hoezo mag ik niet omdat ik een meisje ben. Wat voor achterlijkheid en oneerlijkheid is dit.

Als je je hele leven nooit achtergesteld bent, als niemand je rechten vertrapt, als je altijd hebt kunnen zijn wie je wil zijn, dan kun je misschien door het leven gaan zonder je ooit druk te maken om mensenrechten. Ze zijn vanzelfsprekend. Leven in blissfull ignorance- zalige onwetendheid, wat een genot moet dat zijn. 

Maar zelfs als je behoort tot die kleine groep mensen op aarde die die luxe heeft, dan nog ontslaat het je niet van de morele verplichting om je ogen te openen. Want blissful ignorance kan alleen bestaan bij de gratie van morele luiheid. Je bent te lui om om je heen te kijken, en te zien dat anderen pinaren. Dat ze behandeld worden als tweederangsburgers, of zelfs als onmensen. Omdat ze niet dezelfde sexe hebben, omdat ze niet dezelfde huidskleur of geloof, of sexuele orientatie of paspoort of rijkdom of fysieke capaciteiten hebben.

Voor meer informatie, ga naar Pareasuriname.com/lgbt-pride-month/
of www.facebook.com/PrideMonthSuriname

De strijd voor gelijke rechten van LGBT is een mensenrechtenstrijd. Net zoals de strijd voor gelijke rechten van vrouwen, of de strijd voor gelijke burgerrechten van mensen die niet blank zijn, en de strijd voor erkenning van de rechten van inheemsen en zo voorts.

Elke strijd voor mensenrechten is in principe hetzelfde. Het is een strijd die niet gewonnen kan worden door straatacties alleen, of door recepties en parades. Maar het is een strijd die zeker ook niet gewonnen zal worden door je onzichtbaar te maken. Het is de allereerste stap naar gelijkheid: je plaats opeisen, je laten zien, en van je laten horen. En tegelijkertijd werken aan veranderingen in beleid en wetgeving, aan bewustwording. En nog een belangrijke factor: je werk en strijd verbinden aan dat van anderen.

Enkele jaren geleden begonnen we bij Projekta na te denken over hoe we het maatschappelijk middenveld, oftewel Civil Society, in Suriname zover konden krijgen dat ze veel meer zou zijn dan slechts een verzameling van losse organisaties die ontwikkelingsprojecten uitvoert. Civil Society moest een stem worden voor mensenrechten, voor meer transparantie in bestuur en participatie van burgers en rekenschap van bestuurders- maar hoe doe je dat?

Eén van onze grootste kopzorgen was, geloof het of niet: wat doe je met organisaties die LGBT-rechten niet willen erkennen? Als je Civil Society wil vertegenwoordigen, dan moet je alle Civil Society organisaties toelaten, ook degenen die homoseksualiteit als tegennatuurlijk zien. We zaten vast: we wilden niemand uitsluiten, want dat was in strijd met onze eigen woorden. Op een dag viel het kwartje.

We hoeven niet heel Civil Society te vertegenwoordigen. We worden een los netwerk van organisaties en mensen die zich achter een idee scharen. Daarbinnen mag je van mening met elkaar verschillen over beleid, over politiek, over de kleur van het tafelkleed. Maar de fundamentele waarden moeten we delen. En de allerfundamenteelste waarde is respect voor mensenrechten. Je kunt alleen bij BINI zijn als mensenrechten het uitgangspunt is van je denken en handelen, je moreel kompas. Kortom, we stelden een principe boven representativiteit.

En zo ontstond het Burgerinitiatief voor Participatie en Goed Bestuur- BINI, met het LGBT Platform als 1 van de mede oprichters. Ik denk dat het een wederzijdse verrijking is. Dankzij BINI kwamen het Platform en de VSB bij elkaar en werden er trainingen verzorgd voor het bedrijfsleven. Tijdens de Democratiemaand is er steevast aandacht voor de mensenrechten van LGBTs en we brainstormen over strategische keuzes en paden.

De strijd voor LGBT-rechten is in een stroomversnelling de laatste vijf jaren. Ik ben er trots op dat wij, eerst als Projekta en vervolgens als BINI,  daar een deel van mogen zijn. Ik hoop dat daarmee mijn persoonlijke, morele schuld aan Jackie enigszins is afgelost.

Happy Pride Month!