Een slecht begin

Dit artikel verscheen eerder in de ‘State of our Democracy 2015’. De gehele nieuwsbrief vindt u hier.

Op 1 september werd Suriname wakker met een kater. De electriciteits- en watertarieven zouden per 15 september met enkele honderden procenten verhoogd zijn en de benzineprijs steeg per direct met 47 cent per liter. Dat er iets in de lucht hing, kon niemand zijn ontgaan. Na maandenlang getouwtrek over de werkelijke stand van zaken van onze financieel-economische situatie, werd het, na de verkiezingsuitslag, langzaamaan duidelijk dat we er niet zo fraai voorstonden als men ons had willen doen geloven.

De financieel-economische situatie is een goede case om na te gaan hoe er gecommuniceerd is met de burgers dit jaar. De wijze waarop de regering hiermee is omgegaan, is veelzeggend over het respect naar burgers toe en over haar vermogen tot communiceren, plannen en beleid maken. De wijze waarop het Financieel Economisch Platform werd ingesteld, en vervolgens opzij geschoven, geeft ook weinig hoop op werkelijke participatie in beleid.

Het Burgerinitiatief voor Participatie en Goed Bestuur stelde naar aanleiding hiervan: “Waarachtige participatie betekent ook participatie in besluitvorming. De hoop op een meer open en participatieve wijze van besturen dan we tot nu toe hebben meegemaakt, hoop die het Burgerinitiatief had na gesprekken met de President en zijn vertegenwoordigers, is hiermee behoorlijk geschaad. Naast participatie zijn ook transparantie en rekenschap onderdelen van goed bestuur. In dit geval wordt geen rekenschap afgelegd en is transparantie zoek. Vertrouwen wordt alleen verkregen en versterkt als er openheid van zaken is en er zicht is op structurele verbetering van de financieel-economische situatie.” (voor het volledig bericht, klik hier)

Wij presenteren u enkele hoogtepunten, als een (onvolledige) tijdlijn van gebeurtenissen, op basis van de archieven van Starnieuws en de Ware Tijd. In het licht van de devaluatie van de SRD deze afgelopen week, een merkwaardig historisch overzicht.

29 oktober 2014	De president van de Centrale Bank van Suriname (CBvS), Gillmore Hoefdraad, herhaalt dat er geen sprake is van een op handen zijnde devaluatie van de Surinaamse munt. Er is ook absoluut geen sprake van monetaire financiering. “De economie is weerbaar en er zijn grote investeringen op komst, de export- en groeivooruitzichten zijn goed, dus is er geen noodzaak daartoe (...) Daarom is het zo kwalijk dat bepaalde hoeken doelbewust en tegen beter weten in een negatief beeld van de economie scheppen en continu het devaluatiespook proberen aan te wakkeren".
29 december 2014	De economische perspectieven voor het komende jaar zijn volgens president Gillmore Hoefdraad van de CBvS goed. Hoefdraad benadrukt de goede perspectieven die er zijn om uit het financiële dal te komen, volgend jaar. De reserves van het land zijn hem heilig, de economie is gegroeid, valuta-interventies waren nodig om de economie draaiende te houden, rekening houdend met de dip-periode die voorspeld was. Hoefdraad wijst op de internationale situatie, waarbij de goede tijden van de opkomende markten voorbij zijn, maar: “Suriname is op tijd ingesprongen. De zaak is behoorlijk onder controle". Wel zegt hij ook: “Wij moeten waar nodig de tering naar de nering zetten. Wij hebben hele goede jaren gehad, maar die zijn niet oneindig". Maar dan ook weer: De ergste periode is volgens Hoefdraad nu achter de rug. De verwachtingen voor het komende jaar zijn goed.
31 december 2014	Suriname (...) verwacht een groei van ongeveer 4%. Diverse landen willen in Suriname investeren. Aldus NDP-leider Bouterse op de oudjaarsviering van zijn partij.
22 januari 2015	De Surinaamse economie gaat het komende jaar ondanks grote uitdagingen, een groei doormaken die boven het gemiddelde zal liggen van Zuid-Amerika en het Caribisch gebied, zegt Andy Rusland, minister van Financiën op de nieuwjaarsreceptie van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES). Rusland benadrukte dat de staatsfinanciën in orde zijn en legde uit dat de overheid maatregelen treft om de dalende inkomsten het hoofd te bieden.
24 januari 2015	De president van de CBvS roept de overheid en de bevolking op om de komende tijd beter met geld om te gaan. “De huidige drop in de prijzen van olie en goud kan langer duren dan verwacht, dus zullen we ook ons gedrag moeten veranderen”, zegt Hoefdraad met klem.
24 januari 2015	“De valuta-interventies van de CBvS hebben ertoe geleid dat de wisselkoers voor de US-dollar stabiel is gebleven. Devaluatie is daarom totaal niet aan de orde”, zegt bankpresident Gillmore Hoefdraad stellig. “Maar het is aan een ieder om mee te helpen en het hoofd koel te houden.”
31 maart 2015	Minister Rusland van Financiën geeft toe dat er een betalingsachterstand is. Dit is volgens hem altijd zo in het eerste kwartaal van het jaar. Hij verwacht dat in de tweede week van april er veel meer geld in het laatje is om onder andere achterstallige betalingen te verrichten.
20 april 2015	President Bouterse erkent dat de financiële situatie van het land precair is. Er worden prioriteiten gesteld, de teugels zijn strak aangetrokken.
25 april 2015	Suriname behoudt 'BB-'classificatie van zowel Standards & Poor als Fitch. Minister Rusland van Financien zegt dat de ratings “alle "poeha", die in politiek verband wordt gemaakt rondom de economie, logenstraffen”, en dat "de regering op een verantwoorde manier de tering naar de nering zet naar aanleiding van de fors gedaalde inkomsten uit de mijnbouwsector.”

8 mei 2015	President Bouterse houdt een presentatie over economische perspectieven voor ministers, Assembleeleden, coalitiepartners en de pers, pakweg twee weken voor de verkiezingen. Hij noemt de perspectieven “rooskleurig, ondanks externe schokken”. Gepleegde valuta-interventies waren gerechtvaardigd omdat de deviezenverdiencapaciteit er goed voor staat. "Suriname heeft uitstekende groeivooruitzichten. Bouterse merkt op dat hij met 'precaire financiële situatie' niet heeft bedoeld dat er geen geld is.
20 mei 2015	"Het gaat goed in het land", zei president Bouterse vijf dagen voor de verkiezingen, tijdens een massameeting in het district Coronie.
16 juni 2015	Voor de tweede keer in drie jaar heeft een minister van Financiën collega’s gevraagd de uitgaven van hun ministeries drastisch te beperken.
18 juni 2015	De oproep van minister Rusland om de personeelskosten te drukken, is niet gedaan omdat de overheid kampt met een ernstig geldgebrek. “Het is geen liquiditeitsprobleem, maar het gaat specifiek om de begrotingsruimte die we als regering van het parlement hebben gekregen”, benadrukt hij. De samenleving moet niet de indruk krijgen dat "moni no de", stelt de minister. "Dat is de situatie niet.”
14 juli 2015	“Het worden geen gemakkelijke jaren. Wij gaan harde tijden tegemoet”, zegt President Bouterse na zijn herverkiezing in DNA. Het staatshoofd heeft meegedeeld dat er een platform komt dat nationale issues moet formuleren in een tijdsperspectief. Uit het platform moet een gedragen beleid voortvloeien dat naar prioriteiten zal worden uitgevoerd. De herkozen president schetst een zware recessie die we tegemoet gaan, “een recessie à la 1929.”
16 juli 2015	De regering zal de komende week “heel concrete voorstellen” hebben hoe ze de financieel-economische situatie van het land zal aanpakken. Dat zei NDP-woordvoerder Winston Lackin. De monetaire autoriteiten presenteerden de stand van zaken omtrent de huidige staatsfinanciën en de internationale financieel-economische en monetaire ontwikkelingen die zich momenteel voordoen aan vertegenwoordigers van de partijen die deel zullen uitmaken van de coalitie. Het is vrijwel zeker dat de Sociaal Econische Raad wordt gereactiveerd.
18 juli 2015	Zaterdag hebben Hoefdraad en minister Rusland hun presentatie gehouden voor de vakbeweging. Zij gaven aan dat het niet om een doemscenario gaat, maar er dienen maatregelen getroffen te worden om de situatie te overbruggen.
22 juli 2015	De NDP-toppers André Misiekaba en Amzad Abdoel vinden dat er een verkeerd beeld wordt gegeven door sommigen over de financiële situatie van het land. "Het is geen doembeeld, er worden allerlei donkere wolken gepresenteerd", zei Misiekaba tegen journalisten. Misiekaba benadrukte dat de governor diverse malen heeft gesteld dat er geen devaluatie op komst is.
26 juli 2015	Het Financieel Economisch Platform (FEP) wordt maandagavond geïnstalleerd door president Bouterse. Woordvoerder van de presidentiële commissie, Winston Lackin, deelt mee dat het Platform van korte duur is. Het gaat om adviezen aan de president over te nemen financieel-economische maatregelen op korte termijn.  Nadat het FEP zijn werk heeft gedaan, zullen de bestaande instellingen intussen in werking zijn. Lackin denkt onder andere aan de Sociaal Economische Raad (SER), de Planraad, het Planbureau en vanuit de vakbeweging is opgemerkt dat het Tripartiet Overleg er ook is. Het FEP zal een korte levensduur hebben en is in dit stadium nodig.
28 juli 2015	Het FEP dat maandagavond geïnstalleerd is door president Bouterse, moet op 31 juli al komen met de eerste adviezen.
31 juli 2015	Het FEP heeft meer tijd nodig om het eerste advies uit te brengen. De leden van het FEP willen informatie over bezuinigingen die de regering moet doorvoeren. Woordvoerder Winston Lackin zegt dat nadat het advies binnen is, bekeken zal worden door de president en de monetaire autoriteiten welke prioriteiten er gesteld zullen worden. Tijdens de jaarrede die de president in De Nationale Assemblee zal houden, zal hij gedetailleerd ingaan op het beleid en de maatregelen.
3 augustus 2015	Het FEP rondt het advies aan de president vandaag af. Een van de zaken waar de regering wil bezuinigen, is het geven van subsidies aan de Energie Bedrijven Suriname (EBS) en de Surinaamsche Waterleiding Maatschappij (SWM). Het advies wordt maandag aangeboden.
4 augustus 2015	Henk Naarendorp, coördinator van het FEP overhandigde op 3 augustus het eerste advies aan President Bouterse. De maatregelen die zijn voorgesteld zullen ter harte worden genomen. Het moeizaam verworven sociaal pakket zal moeten worden verdedigd, benadrukte Bouterse. De maatregelen zullen zodanig getroffen worden dat mensen die vaak lijden bij hervormingen, niet de eerste zijn die worden bezwaard. Op korte termijn zal de president de uitvoering van de maatregelen bespreken met het FEP.
1 september 2015	Per 1 september zal er een 'Solidariteitsheffing' van 40 cent extra worden gevraagd op de prijs per liter benzine en diesel. De elektriciteits- en watertarieven worden per 15 september aangepast. Dit besluit is maandagavond genomen door de Raad van Ministers en in de nacht bekendgemaakt door het ministerie van Financiën. Het gaat om maatregelen ter verhoging van de inkomsten en om efficiëntie van de nutsvoorzieningen.
2 september 2015	Diverse leden van het FEP vinden dat de regering voorstellen door hen gedaan, naast zich neergelegd heeft. De regering deelt in het persbericht mee dat rekening gehouden is met het advies van de sociale partners bij het doorvoeren van deze maatregelen. Nadat het rapport ingediend is bij president Bouterse, is er geen bijeenkomst meer geweest om verder te praten over de voorstellen.
5 oktober 2015	Hoewel de nieuwe tarieven voor elektriciteit en water per 1 oktober zijn ingegaan, zijn de exacte prijzen nog niet vastgesteld. Bij de rekening van half september tot half oktober zal het nieuwe tarief merkbaar zijn. Het bedrijfsleven is het niet eens met de berekening van de kostprijs voor grootverbruikers.

7 oktober 2015	De nieuwe tarieven voor elektriciteit en water gaan per 15 oktober in. Dit in tegenstelling tot wat eerder is doorgegeven door president Bouterse en minister Regilio Dodson van Natuurlijke Hulpbronnen (NH).  Minister Dodson heeft vandaag meegedeeld aan de DNA-commissie Natuurlijke Hulpbronnen dat morgen bekendgemaakt zal worden wat de tarieven zijn.
8 oktober 2015	Minister Regilio Dodson van NH heeft aangegeven dat het basistarief voor elektriciteit 58 cent is en voor water SRD 5,24/m3. De subsidie zal gefaseerd worden afgebouwd.
11 oktober 2015	Minister Gillmore Hoefdraad van Financiën heeft op vragen van VHP-fractieleider Chan Santokhi en diens partijgenoot Asiskumar Gajadien toegegeven dat uitgaven van de overheid monetair gefinancierd zijn. Minister Hoefdraad zei dat het om een overmachtssituatie ging, waardoor monetair gefinancierd is. Er was SRD 1,4 miljard aan openstaande schulden. Het gaat om een de kortlopende schuld van SRD 535,7 miljoen. Er was een overtrekking van SRD 880,1 miljoen die was op de werkrekening en verder 93,5 miljoen van de langlopende rekening nog open. Hij merkte op dat er gewerkt moet worden aan de Bankwet, en dat hij als minister van Financiën nu, de wijziging van de Bankwet volledig zal ondersteunen.
18 november 2015	Met ingang van vandaag is de wisselkoers voor de USD aangepast. De SRD is hiermee gedevalueerd met ongeveer 20 procent.

Wilt u meer lezen over de staat van onze democratie in 2015? Lees dan ook de andere artikelen van de ‘State of our Democracy’ nieuwsbrief.