Een schooltuin is niet alleen van de school, maar van de gemeenschap

"Een schooltuin die enkel de verantwoordelijkheid is van de school, is gedoemd te falen." Zo sprak Sharda Ganga, directeur van Projekta de aanwezigen toe.

Leerkrachten en gemeenschapsorganisatie
Palisadeweg (Para) bespreken beheersstructuur schooltuin

Op zaterdag 7 april jongstleden waren leerkrachten, schoolleiders, oudercommissieleden en vertegenwoordigers van gemeenschapsorganisaties uit Brokopondo, Marowijne en Para bij een voor een workshop om de opzet en het beheer van schooltuinen in hun gemeenschap te bespreken. In totaal zullen er binnen het door ALCOA Foundation gefinancierde project ‘Schooltuinen voor onderwijs, ondernemerschap en life skills’ vijf schooltuinen in Para, Brokopondo en Marowijne worden opgezet, uitgebreid en/of gerenoveerd. Projekta is de uitvoerder van dit project.

Het duurzaam beheren van schooltuinen blijkt een groot probleem te zijn, daarom wordt binnen dit project vanaf het begin veel aandacht besteed aan het opzetten van een zgn. ’beheerstructuur’ voor elke tuin, die ervoor moet zorgen dat ook na afloop van het project de tuin blijft bloeien.

Workshop tuinontwerp

In groepsverband werd per school onder andere overwogen welke mensen in de omgeving van de school aanvullend betrokken kunnen worden bij de opzet en het onderhoud van de tuinen. Het “Schooltuinenproject” is in januari 2018 gestart en loopt tot het eind van het jaar. Gedurende deze maanden worden onder andere tuinen opgezet en groepen getraind in ecologisch tuinieren. Verder worden er leerkrachten getraind en gemotiveerd om lesplannen te gebruiken die speciaal zijn ontwikkeld om specifieke vakken als rekenen en taal te koppelen aan de schooltuinen.

De schooltuinen hebben ook een functie in de leefgemeenschappen van Brokopondo, Marowijne en Para. In deze districten planten velen op kostgrondjes en de kinderen helpen daarbij. De kennis van de principes van ecologisch tuinieren, waarbij de werking van de natuur zoveel mogelijk benaderd wordt, ontbreekt echter meestal. Leerkrachten, ondernemers en andere geïnteresseerden in de gemeenschap zullen binnen dit project worden getraind en begeleid in het verkrijgen van inzicht in deze principes welke dan worden doorgegeven aan de leerlingen.

IICA en trainers tuinieren

Ecologisch tuinieren is een alternatief op het tuinieren met gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, omdat het een stabiel ecologisch milieu creëert voor de gewassen. De wisselwerking tussen dieren en planten in dit ecologisch milieu versterkt de weerstand van de aanplant. Alex Yakaumo, een permacultuurdeskundige, ging met de aanwezigen na welke gewassen al geteeld worden op hun school en wat de behoefte was aan uitbreiding van de huidige aanplant. Over enkele weken zal hij ook de bodemgesteldheid van de scholen nagaan, samen met de lokale mensen. Bij EBGS Balingsoela planten enkele leerkrachten met hun leerlingen nabij hun woningen. Op OS Zinkkampoe doet de school al aan kassenteelt. 

Het is een vereiste in het project dat de schooltuinen realistisch worden opgezet en zelfredzaam zijn. Om die reden is de opzet klein bij scholen die pas starten met planten en wordt uitbreiding van oudere schooltuinen slechts toegestaan indien de school op lange termijn kan betalen voor het onderhoud en continuering. Alle aanwezige scholen zijn van plan verkoopmarkten te houden met de overschotten aan landbouwproducten om te voorzien in de benodigde gelden voor het duurzaam beheren van de tuinen.

Schoolleiders St. Angeline te Tamarin (Marowijne)
presenteren tuinontwerp

De uitdagingen voor de schooltuinen beperken zich niet tot financiering en het beheer. OS Bambi bijvoorbeeld gaf aan dat de school ligt in een volksbuurt, waarin buurtbewoners in het verleden zonder toestemming “hielpen” oogsten- de lege bedden werkten uiteraard demotiverend voor de leerlingen die letterlijk de vruchten van hun arbeid niet konden plukken. Om die reden kiest deze school voor een gesloten kassenteelt met toezicht van een wachter. Op andere scholen zal dit probleem aangepakt worden door ouders van de leerlingen te betrekken bij de sociale controle van de teelt. Op termijn hopen alle scholen in staat te zijn open, veilige moestuinen te opereren die draagvlak genieten van de woonomgeving.

Sommige scholen gaan nog verder in hun ambitie. Zo is het idee van de schooltuin van de St. Angelineschool te Tamarin in eerste instantie ontstaan om minder draagkrachtige leerlingen een paar keer per week te kunnen voorzien van een voedzame maaltijd. De school is voornemens regelmatig te koken voor deze leerlingen om hun eenzijdige menu aan te vullen. Op andere scholen dient de moestuin naast inkomstenbron, als aanschouwelijk materiaal bij themadagen over een gezond milieu en tevens als locatie voor het volgen van lessen.

OS Zinkkampoe (Marowijne)

Het overeenkomstig voordeel voor alle betrokken scholen is dat de scholen in de toekomst een kenniscentrum kunnen worden waar ondernemers en landbouwers uit het gebied agrarische trainingen kunnen volgen. Een eerste aanzet voor die trainingen valt ook binnen dit project. De trainingen dienen versterkend te werken voor wat betreft werkgelegenheid en voedselzekerheid in deze gebieden. Zo kan een schooltuin een kenniscentrum worden voor een gemeenschap.