Vijfde sessie schooltuingroepen: werken aan duurzaamheid

Zaterdag 2 maart 2019 was er een trainingssessie voor de schooltuingroepen die deelnemen aan het project “School gardens for Education, Environmentalawareness and Life Skills”. Het project loopt nu iets meer dan een jaar en in die tijd is veel gedaan aan ondersteuning van de groepen, zowel per groep op locatie als centraal met alle groepen tegelijk.

Om erachter te komen wat de stand van zaken is en de verschillende schooltuingroepen van elkaars ervaringen te laten leren, werd de vraag gesteld: Wat heb je tot nu toe bereikt? Eerst was het stil, daarna kwam mondjesmaat dat er geoogst was, verkocht en uitgedeeld. Kinderen hadden gewerkt in de tuin. Na aanmoediging door de trainer om ook te denken aan niet materiële resultaten kwamen de echt mooie resultaten naar boven. Een groep gaf aan dat een groep jongeren uit het dorp hen gevraagd had om hen te leren hoe ecologisch te planten. Zij hebben dit gedaan en de jongeren planten nu ook. En er is meer belangstelling in de omgeving! Bij een andere groep kwam een verhaal over een jongere die veel motorieke problemen had en waarvan men niet wist wat hij zou kunnen. Nu er een tuin is, wil hij graag in de tuin en zijn motoriek is sterk vooruitgegaan. Het was duidelijk dat er veel meer los was gekomen per locatie en er veel meer resultaten waren bereikt dan iedereen dacht. Een schooltuin is zoveel meer dan een plek waar groente wordt geplant en geoogst.

Hierna volgde een stuk zelfreflectie. Wat gaat goed, wat gaat minder, wat is nog nodig aan kennis, vaardigheden en andere zaken om na het einde van het project zelfstandig verder te kunnen? Ook hier is benadrukt om vooral ook naar niet materiële zaken te kijken (bv ook organisatorisch). De antwoorden zullen door Projekta worden gebruikt om de ondersteuning aan de schooltuingroepen in de laatste maanden vorm te geven.

Omdat er grote waarde gehecht wordt aan de duurzaamheid van projecten, werden er een aantal aandachtspunten besproken. Onder andere communicatie met de omgeving is van groot belang. Maak bekend wat je doet, waarom, wat je nodig hebt, etc.

Een belangrijke vorm van communicatie is Facebook. Een pagina voor de school werkt goed. Maak een pagina en nodig iedereen uit die je kent. Laat zien wat je doet, vertel. Zo bedel je niet wanneer je ondersteuning vraagt maar benadruk je welke positieve veranderingen je teweeg brengt voor leerlingen en in de gemeenschap.

Het betrekken van sleutelfiguren in de gemeenschap is een andere belangrijke tip. Het komt de duurzaamheid van de schooltuin ook ten goede als er gezorgd wordt voor verschillende inkomstenbronnen, zodat het wegvallen van één bron niet direct het wegvallen van alle inkomsten betekent. Tot slot is benoemd dat er een inventaris- en beheersplan moet zijn: wat heb je, wat moet er nog bij, hoe ga je dit onderhouden en vervangen?

Aan het einde van de trainingsdag werd de vraag behandeld: hoe zorg je voor de gelden die nodig zijn om de tuin te onderhouden? Fundraising! Er zijn vele methoden. Elke groep moet goed kijken welke voor hen werkt. De opdracht is om manieren te bedenken om de begroting van hun eigen tuin te dekken. Erg belangrijk en dat is dan ook hun huiswerk.

Onderdeel van effectieve fondsenwerving kan een zogenoemde elevator pitch zijn: Een korte presentatie – 90 seconden – om een potentiële donor te interesseren om in de tuin te investeren. Belangrijk in de pitch is positieve informatie te geven, niet bedelen. Vertel hoe interessant, belangrijk en goed de tuin is en dat jullie hard werken om deze goed te laten draaien, maar … wat is nog nodig dat deze persoon kan verschaffen?

De deelnemers zijn enthousiast en serieus aan het oefenen geslagen. Alle groepen hebben interessante ingrediënten voor de pitch, maar deze positieve elementen mogen nog iets meer benadrukt worden.

Het was een goede training met goede participatie van de deelnemers! We willen hen allen bedanken voor hun tijd en inzet.

Visie op Schooltuinen

Zaterdag 12 en zondag 13 mei 2018 waren vertegenwoordigers van vijf scholen uit Para, Brokopondo en Marowijne bijeen voor de start van een reeks capacity building trainingen binnen het project ‘School gardens for education, environmental awareness & life skills’. Lees hier meer over dit weekend en de schenking van 2500 groenteplantjes van Selenasplanten N.V.

Het trainingsweekend bestond uit een theoretisch gedeelte, waarbij de deelnemers de ins en outs hebben geleerd over organisaties en management. Tevens was er een meer praktisch georienteerd deel, waarbij een aanvang gemaakt werd voor de planning en taakverdeling van de werkzaamheden rondom de schooltuinen.

Een aantal prikkelende stellingen zorgde voor interessante discussies. De stelling ‘Wie betaalt, bepaalt’ maakte verhalen los over donoren die onredelijke eisen stellen aan de ontvanger, veelal politiek ingegeven. De groep was wel collectief van mening dat ook wanneer je geld ontvangt, je niet stilletjes dankbaar hoeft te zijn, maar je als gemeenschap ook je input mag geven. Het gaat tenslotte om projectgelden die de ontwikkeling van de gemeenschap ten goede moeten komen. Voor de duurzaamheid van projectactiviteiten is van het belang dat deze zo breed mogelijk gedragen worden door die gemeenschap.

Door middel van groepsopdrachten werkten de deelnemers aan de voorbereiding voor het opzetten, opknappen of uitbreiden van de schooltuinen. Met name aan de Vision Exercise werd met groot enthousiasme gewerkt. Tijdens deze opdracht werd creatief uitgebeeld voor welke positieve veranderingen in de gemeenschap de schooltuin in 2030 heeft gezorgd. Deze visionaire manier van denken heeft velen nog meer gemotiveerd om hun schooltuin tot een succes te maken. 

Leerrijk en erg interessant; dit is hoe de aanwezigen de training hebben ervaren. “Elkaars mening moet je meenemen en je kunt leren van elkaar. Wat je niet wist, leer je van een ander.” Voor enkelen was het een moment van reflectie, omdat zij ook zijn gaan nadenken over hun ervaringen met organisaties en het managen van projecten in het verleden. Problemen rondom communicatie binnen organisaties leverden onderling veel herkenning op. Maar, zoals een deelnemer het verwoordde: “We moeten blijven communiceren met elkaar, zonder communicatie kom je nergens”.

Communicatie bleek ook tijdens de warming-up oefening 'de menselijke knoop'
van groot belang om uit de knoop te raken

Selenasplanten N.V. schenkt 2500 groentjesplantjes aan schooltuinen

Vertegenwoordigers van EBGS Balingsoela uit Brokopondo nemen de
symbolische schenking in ontvangst uit handen van Rouche Bink
van Selenasplanten N.V.

Het bedrijf Selenasplanten N.V. heeft groenteplantjes geschonken aan vijf scholen. Het gaat om een symbolische overhandiging in het kader van het ‘School gardens for education, environmental awareness & life skills- project’ (Schooltuinen voor onderwijs, milieubewustzijn en life skills) dat wordt uitgevoerd door Stichting Projekta. Dit project wordt gefinancierd door de Alcoa Foundation, waarvan op zaterdag 12 mei twee vertegenwoordigers getuige waren van de schenking en een deel van de training hebben bijgewoond.  

Vertegenwoordigers van de deelnemende scholen waren ook bijeen voor de start van een reeks capacity building trainingen. Projekta vindt het belangrijk dat de schooltuinen duurzaam worden beheerd. Hierdoor bestaat er een grotere kans van slagen en blijven de tuinen langer bestaan. 

Aan het project doen vijf scholen uit Marowijne, Brokopondo en Para mee. Een deel van deze scholen heeft al een tuin, maar wilt deze opknappen of uitbreiden. “Gedurende het project wordt een initiële schenking van 500 plantjes per school gedaan door Selenasplanten N.V van Willem A. Bink”, vertelt projectcoördinator Marcel Leune. De scholen geven aan wanneer de tuinen gereed zijn voor de aanplant om de schenking in ontvangst te nemen. Elke school bepaalt zelf hoe de tuin eruit zal zien. Zij zullen verder op eigen initiatief met de donor onderhandelen over eventuele schenkingen. 

De schooltuinen zijn niet slechts voor de scholen, maar dienen als middel voor ontwikkelingsmogelijkheden. Behalve leerkrachten, kunnen ook ondernemers en geïnteresseerde ouders deelnemen aan specifieke trainingen. Een daarvan is ecologisch tuinieren. Het hoofddoel van het project is om schoolprestaties te verbeteren. Dit wordt gedaan door onder andere een andere manier van les geven. Stichting Projekten Christelijk Onderwijs Suriname is aangetrokken om lesmateriaal te ontwikkelen voor vier vakgebieden op de scholen. Het gaat om Rekenen, Taal, Kunst & Cultuur en Orïentatie van jezelf op de wereld in de leerjaren zes en zeven. Leerlingen van de deelnemende scholen worden ook life skills, waaronder samenwerking en communicatie, aangeleerd door middel van de tuinen. 

Het project ‘Schooltuinen voor onderwijs, milieubewustzijn en life skills’ duurt van 1 januari tot en met 31 december 2018. 

Rouche Bink van Selenasplanten N.V. en Sharda Ganga van Projekta
na de ondertekening van de overeenkomst voor de schenking van
 ruim 2500 plantjes. Vertegenwoordigers van de deelnemende
scholen kijken toe

Een schooltuin is niet alleen van de school, maar van de gemeenschap

"Een schooltuin die enkel de verantwoordelijkheid is van de school, is gedoemd te falen." Zo sprak Sharda Ganga, directeur van Projekta de aanwezigen toe.

Leerkrachten en gemeenschapsorganisatie
Palisadeweg (Para) bespreken beheersstructuur schooltuin

Op zaterdag 7 april jongstleden waren leerkrachten, schoolleiders, oudercommissieleden en vertegenwoordigers van gemeenschapsorganisaties uit Brokopondo, Marowijne en Para bij een voor een workshop om de opzet en het beheer van schooltuinen in hun gemeenschap te bespreken. In totaal zullen er binnen het door ALCOA Foundation gefinancierde project ‘Schooltuinen voor onderwijs, ondernemerschap en life skills’ vijf schooltuinen in Para, Brokopondo en Marowijne worden opgezet, uitgebreid en/of gerenoveerd. Projekta is de uitvoerder van dit project.

Het duurzaam beheren van schooltuinen blijkt een groot probleem te zijn, daarom wordt binnen dit project vanaf het begin veel aandacht besteed aan het opzetten van een zgn. ’beheerstructuur’ voor elke tuin, die ervoor moet zorgen dat ook na afloop van het project de tuin blijft bloeien.

Workshop tuinontwerp

In groepsverband werd per school onder andere overwogen welke mensen in de omgeving van de school aanvullend betrokken kunnen worden bij de opzet en het onderhoud van de tuinen. Het “Schooltuinenproject” is in januari 2018 gestart en loopt tot het eind van het jaar. Gedurende deze maanden worden onder andere tuinen opgezet en groepen getraind in ecologisch tuinieren. Verder worden er leerkrachten getraind en gemotiveerd om lesplannen te gebruiken die speciaal zijn ontwikkeld om specifieke vakken als rekenen en taal te koppelen aan de schooltuinen.

De schooltuinen hebben ook een functie in de leefgemeenschappen van Brokopondo, Marowijne en Para. In deze districten planten velen op kostgrondjes en de kinderen helpen daarbij. De kennis van de principes van ecologisch tuinieren, waarbij de werking van de natuur zoveel mogelijk benaderd wordt, ontbreekt echter meestal. Leerkrachten, ondernemers en andere geïnteresseerden in de gemeenschap zullen binnen dit project worden getraind en begeleid in het verkrijgen van inzicht in deze principes welke dan worden doorgegeven aan de leerlingen.

IICA en trainers tuinieren

Ecologisch tuinieren is een alternatief op het tuinieren met gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, omdat het een stabiel ecologisch milieu creëert voor de gewassen. De wisselwerking tussen dieren en planten in dit ecologisch milieu versterkt de weerstand van de aanplant. Alex Yakaumo, een permacultuurdeskundige, ging met de aanwezigen na welke gewassen al geteeld worden op hun school en wat de behoefte was aan uitbreiding van de huidige aanplant. Over enkele weken zal hij ook de bodemgesteldheid van de scholen nagaan, samen met de lokale mensen. Bij EBGS Balingsoela planten enkele leerkrachten met hun leerlingen nabij hun woningen. Op OS Zinkkampoe doet de school al aan kassenteelt. 

Het is een vereiste in het project dat de schooltuinen realistisch worden opgezet en zelfredzaam zijn. Om die reden is de opzet klein bij scholen die pas starten met planten en wordt uitbreiding van oudere schooltuinen slechts toegestaan indien de school op lange termijn kan betalen voor het onderhoud en continuering. Alle aanwezige scholen zijn van plan verkoopmarkten te houden met de overschotten aan landbouwproducten om te voorzien in de benodigde gelden voor het duurzaam beheren van de tuinen.

Schoolleiders St. Angeline te Tamarin (Marowijne)
presenteren tuinontwerp

De uitdagingen voor de schooltuinen beperken zich niet tot financiering en het beheer. OS Bambi bijvoorbeeld gaf aan dat de school ligt in een volksbuurt, waarin buurtbewoners in het verleden zonder toestemming “hielpen” oogsten- de lege bedden werkten uiteraard demotiverend voor de leerlingen die letterlijk de vruchten van hun arbeid niet konden plukken. Om die reden kiest deze school voor een gesloten kassenteelt met toezicht van een wachter. Op andere scholen zal dit probleem aangepakt worden door ouders van de leerlingen te betrekken bij de sociale controle van de teelt. Op termijn hopen alle scholen in staat te zijn open, veilige moestuinen te opereren die draagvlak genieten van de woonomgeving.

Sommige scholen gaan nog verder in hun ambitie. Zo is het idee van de schooltuin van de St. Angelineschool te Tamarin in eerste instantie ontstaan om minder draagkrachtige leerlingen een paar keer per week te kunnen voorzien van een voedzame maaltijd. De school is voornemens regelmatig te koken voor deze leerlingen om hun eenzijdige menu aan te vullen. Op andere scholen dient de moestuin naast inkomstenbron, als aanschouwelijk materiaal bij themadagen over een gezond milieu en tevens als locatie voor het volgen van lessen.

OS Zinkkampoe (Marowijne)

Het overeenkomstig voordeel voor alle betrokken scholen is dat de scholen in de toekomst een kenniscentrum kunnen worden waar ondernemers en landbouwers uit het gebied agrarische trainingen kunnen volgen. Een eerste aanzet voor die trainingen valt ook binnen dit project. De trainingen dienen versterkend te werken voor wat betreft werkgelegenheid en voedselzekerheid in deze gebieden. Zo kan een schooltuin een kenniscentrum worden voor een gemeenschap.