Verslag 1e discussie: Dialoog is niet cheap. Je moet er tijd en geld in investeren

Om tien voor zeven zaten er 10 mensen in de zaal. Om tien over zeven waren het er plots 40, toen 50, toen..waren de stoelen op.

Projekta had over belangstelling niet te klagen bij  de eerste openbare activiteit van de Democratiemaand 2011. Collega-NGO-ers, vertegenwoordigers van de Overheid en van het Kabinet van de President, parlementsleden, vertegenwoordigers van de gemeenschappen waar IAMGOLD actief is, studenten, medewerkers van IAMGOLD, mijnbouwkundigen, cultureel antropologen...het was een bont en levendig gezelschap dat zich verzameld had in de conferentiezaal van Conservation International Suriname.   

Het onderwerp van de avond was “Dialoog met gemeenschappen en kleine goudzoekers: de case van IAMGOLD”, en handelde over de methode voor Dialoog en Engagement toegepast door het bedrijf. Drs. Jerry Finisie, Community Relations Superindent van IAMGOLD in op het dialoogproces van het bedrijf met de lokale gemeenschappen, de kleine goudzoekers, maar ook met andere stakeholders.

Hij gaf aan dat de communicatie- en dialoogstrategie van het bedrijf is gebaseerd op lokale en internationale wetgeving en regels over de rechten van Inheemse en in stamverband levende volkeren. Ook de Mijnbouwassociatie van Canada heeft bepaalde kwaliteitsregels waaraan lidbedrijven moeten voldoen.

Gemeenschappen in het werkgebied van IAMGOLD betrekken en ondersteunen in hun ontwikkeling is dus geen gunst, maar een verplichting voor het bedrijf. Het bedrijf  betrekt gemeenschappen door het houden van regelmatige meetings met een door het lokaal bestuur aangewezen communicatiecommissie, maar onderhoudt ook rechtstreeks contact met de gemeenschap zelf. In  de 7 dorpsgemeenschappen die vallen binnen het IAMGOLD werkgebied (Klaaskreek, Nieuw Koffiekamp, Brownsweg, Baling Soela , Nyun Lombe, Marshallkreek en Kwakoegron) zijn er gemiddeld 2 dialoogmomenten per maand. Gemeenschappen worden op de hoogte gesteld van activiteiten van het bedrijf, maar kunnen ook aangeven wat hun behoeften zijn.

Behoeften op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en inkomensgeneratie worden samen met het bedrijf uitgewerkt tot plannen en projecten, die dan door het bedrijf en de lokale gemeenschap samen worden uitgevoerd. Het bedrijf heeft op deze wijze al scholen en kerken gerenoveerd / gebouwd, leerkrachten en leerlingen ondersteund, voor watervoorziening gezorgd, en groenten- en eierenproducenten ondersteund.

Transparantie

Het proces moet vooral transparant zijn: men moet steeds op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen, en nieuwe spelers moeten worden geïnformeerd: ‘Anders denkt men dat je hen voor de gek houdt”. Per dorp worden de gesprekspartners door het traditioneel gezag geselecteerd. Eis is dat de vertegenwoordigers goed onderwijs hebben genoten en inzicht in de onderwerpen hebben.  In het begin bestonden de groepen die als gesprekspartner voor het bedrijf fungeerden alleen uit het traditioneel gezag, maar dat werkte niet zo goed. Langzamerhand werden actieve personen in de gemeenschap zoals mensen van de kerk, de sportorganisatie, leerkrachten betrokken. Dit alles wordt in dorpskrutu’s bepaald.

Protocollen

De gevoerde dialoog is gebaseerd op lokale en internationale wetgeving  en vindt plaats volgens de traditionele manier van vergaderen, compleet met het systeem van “go na sey” of “ben’ go na sey ”: het nemen van een kleine break om met de ‘achterban’ te kunnen overleggen.. Bovendien zijn de medewerkers op de afdeling Community relations bekend met de cultuur, het merendeel is van Marron afkomst.

Dialoog kost tijd en geld

Het dialoogproces met de dorpen verschilt per dorp. Het grootste verschil tussen de dorpen is dat sommige  sterk gemeenschappelijk, en andere sterk individueel gericht zijn. Processen in dorpen die sterk individueel gericht zijn verlopen moeilijk en langzamer. “Je moet er veel meer tijd instoppen voordat je een minimaal niveau van consensus hebt bereikt.”

Anderzijds moeten spelers die niet bij het proces horen, niet worden betrokken. Het proces wordt dan gevoelig voor corruptie. “Corruptie verstoort dialoog”, zegt Finisi.

FPIC?

Finisi ging ook even in op het beginsel van FPIC( Free Prior and Informed Consent). Hij is van mening dat dit eigenlijk niet haalbaar is in de dagelijkse werkelijkheid. Dialoog met de gemeenschappen is een zeer dynamisch proces. Je zult nooit het moment bereiken waarbij je tegelijkertijd iedereen’s (consent) instemming hebt. Wel moet iedereen tevoren over alles worden geïnformeerd: Free, Prior and Informed moet, zegt hij; Consent is niet altijd mogelijk.   

Kleine goudzoekers

Toen IAMGOLD in het gebied begon te opereren, woonden er minder mensen daar en waren er maar ongeveer 100 kleinschalige mijnbouwers, die op eenvoudige wijze mijnden. In de jaren daarna, groeide de bevolking van het gebied explosief, en veroorzaakte de goudkoorts een toename naar meer dan 600 goudzoekers, die nu met zwaar equipment mijnen. De activiteiten van de kleinschalige mijnbouwers brachten steeds meer milieu- en veiligheidsrisico’s met zich mee, omdat zij toen steeds dichter bij hoogspanningskabels en waterreservoirs werkten.

Bij het invoeren van zonering en van een registratiesysteem, werden de interacties met de kleinschalige goudzoekers steeds heftiger, en in 2009 vond er zelfs een schietincident plaats. Deze zorgde voor een enorme wantrouwen onder de lokale bevolking en de goudzoekers. Men  keurde het geweld openlijk af en bleef communicatiekanalen met de kleine goudzoekers open houden. Stapvoets werd het vertrouwen weer opgebouwd.

Belangrijkste lessen die Finisie kan meegeven is dat dialoog een langdurig proces is, waarbij beide partijen bereid moeten zijn te geven en te nemen. Een bedrijf moet als eerste haar lange termijn planning goed voor ogen houden alvorens gedoogzones toe te kennen. Processen van registratie, beheer en dialoog moeten transparant en niet gevoelig voor corruptie zijn.

Er moeten van tevoren goede afspraken worden gemaakt over hoe het proces er uit zal zien: b.v. wanneer en met wie meetings plaatsvinden. Dit sluit niet uit dat er ruimte is om op basis van de situatie in het veld nieuwe afspraken te maken.

Uit de conflicten met de goudzoekers, blijkt dat het gebruiken van geweld nooit een goede oplossing is, omdat het vertrouwen daarna moeilijk terug te winnen is. Bij de recente conflicten in Maripaston, is deze les weer eens gebleken.

In het volgend bericht volgt een samenvatting van de discussie.

(alle foto's: Ranu Abhelakh)