Mensenrechten moet je ook beleven

Verslag van de paneldiscussie “Mensenrechten in Suriname: waar staan we, waar gaan we?”  

Op donderdag 20 november vond een zeldzame samenkomst plaats van vertegenwoordigers van verschillende mensenrechtengroepen. Een panel van deskundigen ging na wat de stand van zaken in Suriname is op het gebied van vrouwenrechten, kinderrechten, rechten van Inheemse volkeren, mensen met een beperking en LGBT. De panelleden waren Carla Bakboord (Women’s Rights Centre), Lilian Ferrier (Foundation for Human Development), Josee Artist (Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname), Natasia Hanenberg-Agard (Stichting Blindenzorg Suriname) en Tieneke Sumter (LGBT Platform). Vanwege de verhindering van Armand Deekman van het BBGO, heeft Projekta samen met mw. Irma Loemban Tobing-Klein gesproken over de rechten van seniore burgers.

De twee kernvragen voor de avond waren: wat hebben we al bereikt, en waar moeten we met spoed aan werken? Uit de inleidingen en discussie, kwamen een aantal centrale thema’s naar boven.

Wetten en regels

Door alle panelleden werd de wetgeving als grote uitdaging én prioriteit aangehaald. Voor senioren en LGBT zijn er helemaal geen speciale mensenrechteninstrumenten (zoals internationale verdragen) voor bescherming van hun rechten, waardoor zij zich moeten beroepen op delen uit andere verdragen en verklaringen. Voor de groepen waar er wel internationale instrumenten bestaan, zijn niet alle instrumenten aangenomen of geratificeerd door Suriname (zoals het Verdrag voor de Rechten van Mensen met een Beperking), of zijn deze te weinig vertaald in nationale wetten en regels.

 

De Staat moet regelmatig rapporteren over de voortgang in de implementatie van de verdragen in Suriname. Deze rapportages worden vaak laat ingediend en zijn niet altijd even diepgaand. Vaak wordt het maatschappelijk middenveld niet betrokken bij het samenstellen van de rapporten, hoewel dat verplicht is. Zij moet genoegen nemen met het uitbrengen van schaduwrapporten.

De internationale gemeenschap heeft via de diverse mensenrechteninstrumenten Suriname vaker aangesproken op het niet voldoende naleven van haar verplichtingen.

Vaak wordt als reden genoemd ‘er is eerst een maatschappelijke discussie nodig’, terwijl beleidsmakers deze discussie nooit starten. Daarmee lijken zij volgens de panelleden geen verantwoordelijkheid te willen nemen voor het beleid, en deze geen prioriteit te willen geven. Dit onderbouwen zij door aan te geven hoeveel andere, vaak veel ingrijpender, beleidsbeslissingen wel worden genomen zonder enige maatschappelijke discussie.

Dialoog met beleidsmakers over mensenrechtenproblematiek is schaars. Nasasia Agard-Hanenberg beschreef het hakkelend proces om de NARG (Nationaal Adviesraad voor Gehandicapten) nieuw leven in te blazen. “Nu zijn we al één jaar verder, en het is gestuit, er is geen beweging”, verzucht zij.

Beleving van het recht – klein beginnen

Naast het wettelijk kader, is het ook nodig dat rechten worden beleefd in de praktijk, want ‘democratie heeft te maken met beleven’, stelt Lilian Ferrier. Ongelijkheid en onderdrukking zit niet alleen ingebakken in overheids- en andere instituties, maar ook in onze cultuur. 

Diverse voorbeelden werden aangehaald, zoals leeftijdsdicriminatie bij sollicitatie-oproepen, het niet willen aannemen of treffen van zelfs minimale voorzieningen voor mensen met een beperking op de werkplek, de mishandeling van vrouwen en van kinderen, het weigeren van sociale voorzieningen aan partners in same-sex relaties, en het miskennen van het traditioneel gezag bij ingrijpende ‘ontwikkelingsprojecten’ in het binnenland.

 

De panelleden geven allemaal aan dat het ‘mainstreamen’ van rechten een langdurig proces is, met veel valkuilen, maar dat er nu wel concrete acties en stappen zijn die genomen kunnen worden. “Als we gender niet kunnen mainstreamen in het volldig curriculum op alle scholen, laten wij ten minste beginnen met één vak, of een deel van een vak”, zegt Carla Bakboord. Irma Loembang Tobing-Klein beaamde dat en stelde aan het einde van de avond “Mensenrechteneducatie is de sleutel tot ontwikkeling”.