Snapshot mensenrechten

(Eerder verschenen in de State of Democracy Nieuwsbrief 2014. Voor de volledige nieuwsbrief, klik hier)

Op 20 november 2014 organiseerde PROJEKTA de panel-discussie ‘Mensenrechten: waar staan we, waar gaan we?’ Een panel van deskundigen ging na wat de stand van zaken in Suriname is op het gebied van vrouwenrechten, kinderrechten, rechten van Inheemse volkeren, van mensen met een beperking en van LGBT. De twee kernvragen voor de avond waren: wat hebben we al bereikt, en waar moeten we met spoed aan werken?
In dit artikel beschrijven wij de belangrijkste informatie en bevindingen uit de presentaties en discussies met betrekking tot vrouwenrechten, de rechten van mensen met een beperking en de rechten van Inheemse Volkeren. Het artikel over kinderrechten, de rechten van LGBT en de rechten van ouderen vindt u hier.

Vrouwen: van genderongelijkheid naar gendergelijkheid

De Staat heeft zich gecommitteerd alle vormen van discriminatie (VN Vrouwenverdrag/CEDAW, 1993) te elimineren en geweld tegen vrouwen (Het Belém do Pará Verdrag, 2002) uit te bannen. Daarmee is zij overeengekomen dat het grondbeginsel van gelijkheid tussen mannen en vrouwen wordt geïntegreerd in onze nationale wetgeving. In de afgelopen eeuw zijn er stappen voorwaarts gezet: er zijn belangrijke wetten aangenomen op het gebied van kiesrecht, handelingsbekwaamheid, toegang tot onderwijs, huwelijkswetgeving, zedenwetgeving, en de Wet Bestrijding Huiselijk geweld. Met het aannemen van deze wetten is de positie van de vrouw verbeterd, maar is er nog geen gendergelijkheid.

Carla Bakboord, WRC

Gendergelijkheid vereist namelijk meer dan positieverbetering, het vereist een transformatie van bestaande structuren. Wij zien immers nog steeds veel ongelijkheid in het politiek machtscentrum, bestuurlijke organen, op het arbeidsveld, in het onderwijs, in verenigingen en in de sport. In gezinnen uit deze genderongelijkheid zich in de verruwing van huiselijk geweld.

De internationale verdragen worden onvoldoende nageleefd. De Commissie Genderregelgeving heeft een lange lijst van wetgeving die aangenomen of aangepast moet worden. Een paar voorbeelden: de conceptwet Seksuele Intimidatie, de conceptwet Gelijke Behandeling mannen en vrouwen, het aanpassen van de Personeelswet (schrappen van de ontslagregeling voor gehuwde vrouwen) laten allemaal op zich wachten.

Women's Rights Centre (WRC) ziet als prioriteiten voor de komende periode de doorlopende training voor leden en achterban van politieke partijen in gender, mensen- en vrouwenrechten, en het lobbyen voor een 50/50 gender quota bij de verkiezingslijsten. Daarnaast wil zij een spoedige behandeling van alle gender gerelateerde conceptwetten, de ontwikkeling van een strategie om een multisiciplinaire aanpak van partnergeweld te professionaliseren, en tenslotte de opname van vrouwenrechten, gendergelijkheid en het voorkómen van huiselijk geweld als vak in het onderwijscurriculum.

Mensen met een beperking: een vergeten groep

Natasia Hanenberg-Agard, NSBS

In 2006 werd het Verdrag voor de Rechten van Mensen met een Beperking door de Verenigde Naties aangenomen. Dit Verdrag is nooit door Suriname geratificeerd, en uit onderzoek van de Nationale Stichting Blindenzorg Suriname (NSBS) blijkt dat er geen specifieke wetten zijn die betrekking hebben op mensen met een beperking. Zonder een wettelijke basis is het moeilijk om rechten af te dwingen voor mensen met een beperking. 
De situatie van mensen met een beperking in Suriname is dan ook niet erg positief te noemen. Vooral toegankelijkheid is een grote uitdaging. Met name toegang tot gebouwen, openbaar vervoer, speciaal vervoer, onderwijs, gezondheidszorg en besluitvorming is een groot probleem.

De NSBS ziet daarom de ratificering van het Verdrag als de hoogste prioriteit. Ook pleit zij voor een overlegorgaan dat adviseert over beleidsmaatregelen en dat ook controle kan uitoefenen op de uitvoering daarvan. Het Ministerie van Sociale Zaken is enige tijd geleden met gesprekken gestart met als doel de zogeheten ‘Nationale Adviesraad voor Gehandicapten’ (NARG) nieuw leven in te blazen, maar dit initiatief ligt al bijkans een jaar stil.

Als derde prioriteit ziet de NSBS het vergroten van de maatschappelijke bewustwording over de capaciteiten van mensen met een beperking. Anders dan men denkt, zijn zij (met de juiste begeleiding) in staat om zelfstandig te wonen, zich verder te ontwikkelen, hun stem te vergroten, aan te geven wat hun behoeften zijn en hun eigen belangen te behartigen.

Inheemse volkeren: recht op zelfbeschikking

Het “zelfbeschikkingsrecht” geeft aan een ieder van ons het recht om te participeren in het democratisch proces van governance. Bovendien biedt het de mogelijkheid invloed uit te oefenen op onze eigen toekomst, zowel op politiek, sociaal als cultureel vlak. Dit recht is vastgelegd in het VN Verdrag inzage Burgerrechten en Politieke Rechten, in het Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten, en in de VN ‘Declaration on the Rights of Indigenous Peoples’.

Josee Artist, Bureau van de VIDS

Inheemse volken in Suriname hebben jarenlang vormen van nationale onderdukking van de Staat ervaren, voortgekomen uit het assimilatiebeleid van diverse overheden. Als gevolg daarvan zijn discriminatie, onderdrukking en ongelijkheid diep geworteld in overheids-, maar ook andersoortige instituties. Inheemse volken worden verhinderd om voor hun eigen wijze van bestaan te kiezen en eigen invulling te geven aan hun toekomst. Hun voorouderlijke gronden en middelen worden niet wettelijk erkend, hun systeem van democatisch zelfbestuur wordt niet erkend of zelfs bedreigd, en er worden vernietigende sociaal-economische plannen en initiatieven ondernomen onder de noemer ‘nationale ontwikkeling’ zonder inspraak van degenen die de meest schadelijke gevolgen zullen ondervinden (zoals recentelijk in het Bakhuysgebergte is geschied).

De Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) streeft al 25 jaar naar het beleven van het zelfbeschikkingsrecht van Inheemse volken door eigen onderzoek te doen, strategische projecten te initiëren, dorpsbesturen en instituties te versterken, te lobbyen bij overheden en parlement, te ondersteunen bij consultatieprocessen, en internationaal casussen in te dienen bij schending van de rechten van Inheemsen. Recht op collectief grondbezit en op zelfbeschikking zijn daarom voor de VIDS de belangrijkste issues als het gaat om rechten van Inheemsen in Suriname.

Voor de volledige nieuwsbrief klik hier